Σελιδοδείκτης [11.04.2015]

Σελιδοδείκτης 93ος

ΜΑΝΟΣ ΜΑΤΣΑΓΓΑΝΗΣ
Γράμματα από την Αμερική
εκδ. Κριτική 
Αθήνα, 2016

γράφει ο Δημήτρης Αθηνάκης
Ενας κόσμος τόσο μακρινός

Ηταν αρχές Απριλίου του 2011 όταν από του βήματος του ιδρυτικού συνεδρίου της Δημοκρατικής Αριστεράς ένας ομιλητής περιέγραφε, με ορθολογικό και ανθρώπινο λόγο, την κρίση, που τότε ήταν ακόμα μια θολή κατάσταση που σκόνταφτε διαρκώς στα ρήγματα που άνοιξε η απότομη πτώση της μεταολυμπιακής ευμάρειας.

Ο ομιλητής ήταν ο Μάνος Ματσαγγάνης, αναπληρωτής καθηγητής στην ΑΣΟΕΕ και ένας από τους πιο παρεμβατικούς γραφιάδες της τελευταίας πενταετίας. Ψύχραιμος και με το βλέμμα στραμμένο στη μεγάλη, ευρωπαϊκή εικόνα, ο Ματσαγγάνης με την αρθρογραφία και τις μονογραφίες του έσωζε πολλάκις την τιμή της πολιτικής και της οικονομικής ανάλυσης σε καιρούς όπου είχαν αρχίσει να ανθούν η συναισθηματική φόρτιση και τα ανέξοδα συνθήματα που στόχευαν στο αθάνατο ελληνικό φιλότιμο.

Ερχονται, ωστόσο, στιγμές που αναδεικνύονται και άλλες πλευρές των συμμετεχόντων στον εν πολλοίς άνυδρο δημόσιο διάλογο στην Ελλάδα της κρίσης· πλευρές που, τελικά, φωτίζουν ακόμη περισσότερο εκείνους που επέλεξαν να παραμείνουν στην όχθη της λογικής. Ακριβώς αυτό είναι και η συλλογή κειμένων του Μάνου Ματσαγγάνη «Γράμματα από την Αμερική», αφορμή για τα οποία στάθηκε μια εκπαιδευτική άδεια του συγγραφέα για ερευνητική εργασία στις ΗΠΑ. Αυτά τα κείμενα, ωστόσο, δεν είναι αυτό που έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε από τον συγγραφέα τους· παρ’ όλα αυτά, δεν υποχωρούν πουθενά η ψυχραιμία και η καθαρότητα της σκέψης του, ακόμη και τις φορές που επιλέγει την εσωστρέφεια. Ο Μάνος Ματσαγγάνης πέρασε περίπου επτά μήνες στην Αμερική· στα «Γράμματά» του, το προσωπικό του φιλτράρισμα, σ’ έναν κόσμο που απέχει έναν γαλαξία από την ελληνική πραγματικότητα, παραμένει παρεμβατικό στην ελληνική ιδιαιτερότητα: κάθε συνομιλία του, κάθε συνέδριο ή σεμινάριο, κάθε προσωπική επαφή με γνώση και ανθρώπους και κάθε άλλη κοινωνική εκδήλωση συνηγορούν στην περαιτέρω διευκρίνιση του ελληνικού «προβλήματος». 

Είναι αναπόφευκτη η μελαγχολία της μεγάλης απόστασης που χωρίζει τον Νέο Κόσμο από μια Ελλάδα που ακροβατεί σ’ ένα σκοινί, το οποίο –ω! της ατυχίας– κρατούν τεντωμένο, από τη μια, όσοι βλέπουν το δέντρο και θέλουν να το κόψουν και, από την άλλη, εκείνοι που βλέπουν το δάσος, μεν, δίχως να γνωρίζουν πώς να το σώσουν από τον μαρασμό, δε. Ο Ματσαγγάνης, με τις εξ Αμερικής ημερολογιακές επιστολές του, δεν φοβάται να μιλήσει για τον ακροβάτη και όχι για τα κρατήματα του σκοινιού· άλλοτε με πικρότητα και άλλοτε με χιούμορ, επισημαίνει την αξία της σφαιρικής γνώσης ως μιας μικρής χαρτοπετσέτας που καθαρίζει τα γυαλιά μας – εκείνα που λερώθηκαν είτε από την εμμονή σε ένα θέμα είτε από τα δάχτυλα που βάζαμε στα μάτια για να μη δούμε την πραγματικότητα. 

Τα «Γράμματα από την Αμερική» είναι μια σύντομη περιπλάνηση σ’ έναν κόσμο που είναι τόσο μακρινός από τη δική μας πραγματικότητα, που καταλήγει να μην υπάρχει· ακριβώς όπως ο Πέτερ Μπίξελ είχε δηλώσει ότι η Αμερική δεν υπάρχει, στην ομώνυμη συλλογή διηγημάτων του (μτφρ. Γιώργος Βαμβαλής, εκδ. Επίκουρος, 1990). Η Αμερική του Ματσαγγάνη, ωστόσο, υπάρχει· όπως υπάρχει και η Ελλάδα, την οποία τόσο καθαρά ο συγγραφέας είδε, κατακτώντας την απόσταση· εκείνο το απαραίτητο στοιχείο που οφείλει να διατηρήσει όποιος σέβεται τον δημόσιο διάλογο – και τον εαυτό του.

πηγή: εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ  

Ο Μάνος Ματσαγγάνης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών. Ερευνητικά ενδιαφέροντα: οικονομία της εργασίας, οικονομική ανάλυση της δημόσιας πολιτικής, πολιτική οικονομία κοινωνικού κράτους, ανάπτυξη υποδειγμάτων φόρων-παροχών. Συντονίζει την Ομάδα Ανάλυσης Δημόσιας Πολιτικής (http://www.paru.gr).

Ο Δημήτρης Αθηνάκης γεννήθηκε στη Δράμα το 1981· σπούδασε (α)διάφορα, εδώ και έξω· ασχολείται με τα social media, τη μετάφραση, την επιμέλεια εκδόσεων και τις πόλεις· εργάζεται στην Καθημερινή· έχει βγάλει ακόμη δύο βιβλία ποίησης· δεν έχει κανέναν τίτλο που να του αρέσει, αλλά χρησιμοποιεί διάφορους για να συνεννοείται· μένει στο κέντρο της Αθήνας· ακούει πολλή μουσική και βγάζει πολλές φωτογραφίες· είναι ο κατάλληλος άνθρωπος την πιο ακατάλληλη στιγμή· ζει με την ελπίδα να σταματήσει να ελπίζει· και με τη φράση: nulla ethica sine aesthetica· πάλεψε να ξαναρχίσει το κάπνισμα και τα κατάφερε.