Σελιδοδείκτης [21.07.2014]

Ο σελιδοδείκτης -μια νέα στήλη- κάνει τα πρώτα της βήματα. Κάθε Δευτέρα θα συναντάει βιβλία και θα μεταφέρει μια πρόταση ανάγνωσης. Βιβλία που διαβάσαμε ή και εκείνα που μας περιμένουν υπομονετικά. Έτσι, για να αποφύγουμε τον υποκειμενισμό της δικής μας ανάγνωσης, καταξιωμένες πένες της κριτικής οδηγούν την παρουσίαση. 

Σελιδοδείκτης 5ος: Νίκη Τρουλλινού Το τελευταίο καλοκαίρι της αθωότητας, εκδόσεις Εστία, Αθήνα 2014

γράφει η κ. Πόλυ Χατζημανωλάκη

Μινιατούρες του πιθανά γενόμενου...

Δεν ξέρω ποιοι θυμούνται ακόμη τον Τζόζεφ Κορνέλ, τον ιδιόρρυθμο εξπρεσιονιστή καλλιτέχνη που έφτιαχνε μικρές συνθέσεις με συλλογές ετερόκλητων αντικειμένων να υπηρετούν μια έμμονη ιδέα του, μια ανάμνηση, μια προσκόλληση σε ένα θέμα. Μπορούσε να είναι μια μπαλαρίνα, ο έναστρος ουρανός, οι μέλισσες, ένα ξενοδοχείο στη Γαλλία, ένας παπαγάλος, το εσωτερικό ενός ρολογιού. Τοποθετούσε τα αντικείμενα σε κουτιά, ολόκληροι κόσμοι σε μικρή κλίμακα, κατασκευάζοντας τις ιδιόμορφες εσωστρεφείς συνθέσεις του...

Δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστός στην εποχή τους παρ' ότι έργα του είχαν εκτεθεί στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Αυτή την αίσθηση των κουτιών του Κορνέλ, της προσεκτικής σύνθεσης μικρών πολύτιμων αντικειμένων, μου έδωσε η ανάγνωση της συλλογής της Νίκης Τρουλινού. Οι φωτογραφίες στη βαλίτσα του εξωφύλλου μπορεί να είναι ατάκτως ερριμμένες, τα ενθυμήματα όμως του assemblage που επιχειρεί η συγγραφέας συμμετέχουν σε ένα παλίμψηστο νοσταλγικής αφηγηματικής σύνθεσης που γίνεται με τέχνη και πρόθεση. Το μικρό μυρωδάτο (κρητικό) πιτάκι που στέλνει η θεία, που προκαλεί νοσταλγία και δάκρυα από πνιγμό -προκάλυμμα- στον κινηματογράφο, ο γύπας που απελευθερώνεται στην κορυφή του Γιούχτα, τα κεντήματα από άψητο μετάξι της μετανάστιδας που αναγκάζεται να τα πουλήσει στη λαϊκή, η βαλίτσα που αγοράστηκε στη Βαστίλη και χρησιμοποιείται στη μετακόμιση κουβαλώντας τους τόμους Ιστορίας του Ηροδότου, το στατικό ποδήλατο γυμναστικής που φορτώνεται για την ανακύκλωση, η φωτογραφία του ανδρός από την Κέρκυρα με την αφιέρωση "σκληρόν το λυσμονείν" ταχυδρομημένη στα 1922, τα πορτοκάλια της οδού Δαιδάλου στο Ηράκλειο που γλιστρούν στον δρόμο και τα συλλέγουν οι περαστικοί, είναι μερικά από τα αντικείμενα που χρησιμοποιεί στις συνθέσεις της.

Αυτά, αλλά και λεπτομέρειες, εικόνες, συνθέσεις, αναμνήσεις αλιευμένες με οξύτατο βλέμμα τού έξω. Ποιος μιλά για τις «κοιμηθιές» της Γαύδου, τα βότανα στο χριστουγεννιάτικο τσάι, τις πολυθρόνες φερ φορζέ, τα εξοχικά σπίτια που αερίζονται το καλοκαίρι, τα συσσίτια της αλληλεγγύης, τις ταινίες του Βάιντα, τα κλωσσοπουλάκια του Πάσχα, τον πυρετό που έχουν οι κούκλες όταν κρυώνουν, την πορτοκαλιά σακούλα του Μινιόν, τα παράνομα φυλλάδια στις πιάτσες της Ρώμης, την αρίθμηση των πακέτων σε μια μετακόμιση, το ξύλινο πόδι του πλανόδιου ακορντεονίστα, την επίσκεψη στο κασελάκι με τα κόκαλα του παππού, τα δέντρα με τα ονόματά τους -το οριζοντιόκλαδο κυπαρίσσι-, τα κρεμμύδια για την κακκαβιά, τα σακ βουαγιάζ με τα ρούχα που αρνήθηκαν να πάνε στα παζάρια, τις εκδοχές του ποταμού που είναι μέσα μας στον Έλιοτ...

Μπορεί η μεγάλη ιστορία να ρίχνει τη σκιά της, με τις ειδήσεις, τα γεγονότα, τις αναμνήσεις, τις διαψεύσεις των ηρώων. Μπορεί η μυρωδιά από τα χημικά και τα δακρυγόνα να στοιχειώνει κάποτε τις σελίδες του βιβλίου. Σημάδι υπαρξιακής αγωνίας της συγγραφέως που δεν μπορεί να ανασταλεί: "Νομίσματα με ηγέτες που τα αγάλματά τους σύρθηκαν στη χλόη". Ωστόσο η συλλογή διηγημάτων, μινιατούρες, κομψοτεχνήματα, μικρές συνθέσεις του "πιθανά γενόμενου", όπως αναφέρει -εκεί που οδηγείται από το βιωμένο, την ανάμνηση- στο ποτέ επελθόν.

Η Νίκη Τρουλινού δεν είναι νέα στα γράμματα. Πρωτοεμφανίστηκε στα 1995 με τη συλλογή διηγημάτων "Ένα μολύβι στο κομοδίνο" και υπηρετεί με συνέπεια το διήγημα. Εξαίρεση το μυθιστόρημα "Με ένα καφάσι μπύρες" (εκδόσεις Κέδρος) που είχα τη χαρά να προτείνω για τα θεατραναλόγια του Καμπαρέ Βολταίρ, όπου ανέβηκε πριν από δύο χρόνια σε διασκευή και σκηνοθεσία του Γιώργου Χατζηδάκη.

Οι ιστορίες παρηγορούν, όταν η πολιτική γεωγραφία έχει ρωγμές και η διαλεκτική τρικλίζει - αυτό είναι βέβαιον, όπως αναφέρει στο επιμύθιο χρησιμοποιώντας τον στίχο του Χριστόφορου Λιοντάκη. Αυτό ισχύει, όπως και το ότι η γραφή της ανοίγει νέους δρόμους ισορροπώντας ανάμεσα στον συνειρμό, την ανάμνηση, τον εσωτερικό μονόλογο. Φράσεις σαϊτιές - που πυκνώνουν τον ιστό, υφαίνουν και κεντούν έναν κόσμο που έχει την ευκαιρία να ξαναζήσει χάρη στη λογοτεχνία - από βαθιά μέσα της, με λεπτομέρεια και τέχνη ιστορημένο...

 

πηγή: εφημερίδα Η ΑΥΓΗ